Διδάσκοντες
Σκοπός του μαθήματος
Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στη διατροφική επιδημιολογία, τη μελέτη δηλαδή της διατροφής και των εκφάνσεών της ως παράγοντες διαμόρφωσης της σύγχρονης νοσολογίας. Αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η κατανόηση των μεθόδων συλλογής και ανάλυσης διατροφικών και σχετικών με αυτά δεδομένων στο πλαίσιο επιδημιολογικών ερευνών.
Εκπαιδευτικοί στόχοι του μαθήματος
O φοιτητής θα εξοικειωθεί με τις μεθόδους μέτρησης της έκθεσης σε παράγοντες της διατροφής, σωματομετρικών χαρακτηριστικών και στοιχείων σωματικής δραστηριότητας. Μεγάλο μέρος του μαθήματος αφορά στην παρουσίαση των αρχών ανάλυσης διατροφικών δεδομένων και των μεθόδων εκτίμησης και αντιμετώπισης του σφάλματος μέτρησης (measurement error). Με την ολοκλήρωση των διδακτικών ενοτήτων, ο φοιτητής θα είναι σε θέση να αξιολογεί και να ερμηνεύει επιδημιολογικές μελέτες εκτίμησης της σχέσης των διατροφικών παραγόντων με τον κίνδυνο νόσησης.
Ενότητα 1η: Διατροφικά δεδομένα σε επίπεδο πληθυσμού – Οικολογικές συσχετίσεις. Εκτίμηση διατροφικής πρόσληψης σε επίπεδο ατόμου
Αναφορά σε βασικές αρχές της επιστήμης της διατροφής. Χρήση των στοιχείων ισοζυγίων τροφίμων (food balance sheets, FBS) και των ερευνών οικογενειακών προϋπολογισμών (household budget surveys, HBS) για την αναζήτηση οικολογικών συσχετίσεων. Μεθοδολογικά ζητήματα οικολογικών μελετών. Μέθοδοι μνημονικής ανάκλησης περιστασιακής ή συνήθους διατροφικής πρόσληψης και μέθοδοι καταγραφής ή τήρησης διατροφικού ημερολογίου κατά την εκτίμηση της πρόσληψης σε επίπεδο ατόμου. Βιοχημικοί δείκτες διατροφικής πρόσληψης. Διακύμανση στη διατροφική πρόσληψη.
Πρακτική άσκηση: ανάκτηση δεδομένων από το διαδίκτυο (FBS, HBS και WHO mortality database) και ανάλυση των στοιχείων για τη διερεύνηση οικολογικών συσχετίσεων.
Ενότητα 2η: Εισαγωγή στην ανάλυση διατροφικών δεδομένων
Μέθοδοι διόρθωσης των τιμών διατροφικής πρόσληψης ως προς την προσλαμβανόμενη ενέργεια (energy adjustment). Εξαίρεση των υποεκτιμούντων καταναλωτών (under reporters). Διατροφικά πρότυπα (dietary patterns). Κλίμακες διατροφικής πρόσληψης – κλίμακα Μεσογειακής διατροφής (Mediterranean diet score)
Πρακτική άσκηση: εφαρμογή των μεθόδων διόρθωσης των τιμών διατροφικής πρόσληψης και συγκριτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Εφαρμογή κριτηρίων για την εξαίρεση των υποεκτιμούντων καταναλωτών.
Ενότητα 3η: Εκτίμηση του σφάλματος μέτρησης: έλεγχος επαναληπτότητας και σχετικής εγκυρότητας των μεθόδων καταγραφής της διατροφικής πρόσληψης
Έλεγχος της απόδοσης των μεθόδων συλλογής διατροφικών δεδομένων. Σχεδιασμός μελέτης αξιολόγησης της σχετικής εγκυρότητας διατροφικού ερωτηματολογίου και ανάλυση των δεδομένων.
Πρακτική άσκηση: αξιολόγηση επαναληπτότητας και σχετικής εγκυρότητας ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων βάσει μεθόδου αναφοράς.
Ενότητα 4η: Διόρθωση του σφάλματος μέτρησης κατά την εκτίμηση της συνήθους διατροφικής πρόσληψης και την αξιολόγηση συσχετίσεων μεταξύ παραγόντων της διατροφής και του κινδύνου νόσησης
Επίδραση του σφάλματος μέτρησης στην εκτίμηση της συνήθους διατροφικής πρόσληψης και στην αξιολόγηση σχέσεων διατροφής και υγείας. Εφαρμογή του συντελεστή συρρίκνωσης (shrink age factor) και βαθμονόμηση (calibration) των δεδομένων για τη διόρθωση της εκτίμησης της συσχέτισης και την αύξηση της συγκρισιμότητας των δεδομένων έκθεσης σε πολυκεντρικές μελέτες.
Πρακτική άσκηση: εφαρμογή συντελεστών βαθμονόμησης για την εκτίμηση σχέσεων διατροφής και υγείας.
